Adaptacja do zmian klimatu
Zmiany klimatyczne mają ogromny wpływ na nasze życie i środowisko naturalne. Bez odpowiedniej motywacji i gotowości do adaptacji, będziemy mieli trudności w radzeniu sobie z skutkami tych zmian, takimi jak wzrost temperatury, zmiany opadów deszczu, burze i ekstremalne zjawiska pogodowe. Mitygacja i adaptacja do zmian klimatu są kluczowe dla przetrwania naszej planety i zachowania zrównoważonej przyszłości dla wszystkich jej mieszkańców. Dlatego warto zmotywować się do działania i dostosować nasze życie do zmieniającego się klimatu.
Co oznacza adaptacja do zmian klimatu
Adaptacja oznacza dostosowanie się do zmieniających się warunków klimatycznych, aby zminimalizować szkody wynikające z ekstremalnych zjawisk atmosferycznych. Ochrona klimatu wymaga działania kompleksowego. Opracowano dwie strategie walki ze zmieniającym się klimatem: mitygacji zmian klimatu i adaptacji do nich. Na szczęście wiele z działań, które możemy podjąć ma charakter zarówno mitygacyjny jak i adaptacyjny. Działają najczęściej dwojako. Ograniczają bezpośrednio lub pośrednio zużycie/zapotrzebowanie energii, emisję gazów cieplarnianych oraz łagodzą skutki zmian klimatu ułatwiając nam dostosowanie się do nich.
Przeczytasz tutaj o:
Co czeka mieszkańców Polski zgodnie z raportem IPCC dla Europy i Polski
Raport wyróżnia 4 kluczowe zagrożenia dla naszego kontynentu:
1. upały skutkujące zmianami w ekosystemach oraz problemami zdrowotnymi u ludzi i wyższą śmiertelnością z tym związaną,
2. łączny wpływ upałów i susz powodujący problemy z uprawami,
3. niedobory wody dla ludzi i przemysłu skutkujące stratami ekonomicznymi ,
4. powodzie i rosnący poziom morza.
Problemy zdrowotne
Częstsze i silniejsze fale upałów. Przy wzroście o 3 ℃ , nawet przy zaawansowanych zabiegach adaptacyjnych, nie da się uniknąć negatywnych konsekwencji wynikających chociażby z przeciążenia służby zdrowia . W Polsce, w przypadku scenariuszy wysokich emisji będzie nawet do 3 tysięcy ofiar rocznie. Zmieni się też wielkość ekosystemów naturalnych lądowych i morskich, co wpłynie na ich skład gatunkowy. Zagrozi to bioróżnorodności. Wysokie temperatury sprzyjać będą suszom, a ryzyko pożarów w coraz to nowych regionach Europy będzie rosła. Pożary zagrażać mogą bioróżnorodności i “magazynom” węgla organicznego (lasom, torfowiskom).
Problemy z uprawami
Upały negatywnie działają na fizjologię roślin, co wraz z coraz silniejszymi suszami będzie prowadzić do spadków plonów zbóż. W Polsce plony podstawowych roślin uprawnych takich jak pszenica będą niższe o co najmniej kilka procent, głównie z powodu braku wody w glebie. Późne odmiany ziemniaków mogą spaść nawet o 50% . Problemem dla upraw mogą stać się przymrozki, szkodniki i choroby, które w związku z większą zmiennością warunków pogodowych będą częściej występować. Skutki zmian klimatu widoczne są już teraz. Rozróżnienie pór roku jest ważnym elementem dla polskiego społeczeństwa. Obecnie podział ten jest zaburzony, nie ma zarysowanych różnic między sezonami, a jest długi okres podobnej do siebie pogody. Od września do maja możemy spodziewać się kilku stopni powyżej zera, przymrozków, jednocześnie w grudniu temperatura osiąga nawet +20°C, nie widać wyraźnych pór roku. Jest to duży problem dla roślin, które nie wiedzą kiedy powinny rosnąć, a kiedy hibernować. Coraz częściej spotykamy się więc z sytuacją gdy jesienią pojawiają się wiosenne kwiaty, a wiosenne przymrozki unicestwiają wiele rozwiniętych już roślin.
Niedobory wody
Częstsze i silniejsze susze wpłyną nie tylko na rolnictwo, ale również na życie Polaków. Szacuje się, że do końca wieku, w przypadku wysokich emisji gazów cieplarnianych ok. 15 mln Polaków doświadczy niedoboru wody. Obecnie w wyniku letnich suszy coraz częściej wysychają jeziora, w rzekach np. w Bieszczadach notowane są rekordowe niżówki, jezioro Solińskie w wyniku suszy hydrologicznej, ostatnio w 2022 zostało niemal pozbawione wody.
Wzrost poziomu morza i powodzie
Regiony wybrzeża, które obecnie zamieszkuje 210 tys Polaków za kilkadziesiąt lat powiększą się o obszar zamieszkany przez kolejne kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Mieszkańcy będą narażeni na powodzie przybrzeżne. Podnoszący się poziom morza nasili problemy związane z sztormami, cofkami. Problemem będą również powodzie rzeczne, a powodzie błyskawiczne będą coraz częstsze. Przy ociepleniu o 3 ℃ straty ekonomiczne i wzrost osób poszkodowanych może być nawet 10-krotny.
Problemy Gospodarcze
Kryzysy gospodarcze będą bardzo prawdopodobne. Zmiana klimatu może spowodować spadek globalnego PKB o 4-18% do 2050r. (Swiss Re) w zależności od tempa ocieplenia. Skutki zmian klimatu odbiją się na podaży pewnych produktów, cenach surowców, zakłócane zostaną łańcuchy dostaw. Niektóre duże gospodarki mogą zostać bardziej poszkodowane np. Chiny, tu prognozy mówią o spadku PKB nawet o prawie 24% do połowy wieku. W świecie, w którym jesteśmy ze sobą powiązani można spodziewać się, że będzie miało to wpływ na to co dzieje się w Polsce.
To jak mocno gospodarka światowa odczuje następstwa zmian klimatu, zależne jest od tego, jak szybko zaczniemy działać. Nie mówić o zmianach, ale zmieniać. Wraz ze wzrostem globalnej temperatury częściej można będzie się spodziewać zdarzeń takich jak katastrofalne ulewy niszczące drogi, powodzie morskie, powodzie błyskawiczne. Do tego ryzyko konfliktów i niepokojów społecznych będzie coraz wyższe w następstwie wzrostu cen podstawowych produktów takich jak żywność.
Aby ograniczyć skutki zmian klimatu konieczne jest podjęcie działań mitygacyjno-adaptacyjnych.
Działania te mają często charakter dualny – działają zarówno w kontekście ograniczania emisji lub łagodzenia skutków zmian klimatu jak również pomagają dostosować się do nich lub zminimalizować ewentualne szkody.
Oto co możesz zrobić aby łatwiej zaadaptować się do zmian klimatu – przykłady działań
- Złagodzić skutki upałów pomogą nam tereny zielone w miastach, lasy, ogrody deszczowe i wszystkie formacje roślinne zatrzymujące wodę, ocieniające glebę – miejsca umożliwiające schłodzenie podczas upałów.
- Problem upraw roślin w nowym klimacie mogą rozwiązać zmiany technik rolniczych czy odmian roślin i ras hodowanych zwierząt.
- Niedobór wody jest jednym z najpoważniejszych zagrożeń, gdzie woda tam jest życie. Braki wody odczujemy na wielu płaszczyznach dlatego najistotniejsze jest zarządzanie terenami, które pozwoli gromadzić wodę.
Interesuje Cię rola wody na terenach miejsko-wiejskich? Przeczytaj o retencjonowaniu wody.
Retencjonowanie wody w środowisku pozwoli zmniejszyć skutki powodzi, gleba nawilżona łatwiej chłonie wodę szczególnie przy nagłych intensywnych ulewach. Straty spowodowane powodziami zmniejszymy także pozostawiając niezabudowane miejsca stanowiące strefy buforowe, które są w stanie przejąć wody powodziowe. Dużą rolę odegra też stopień regulacji rzek.
Przeczytaj o konsekwencjach regulacji rzek.
A co możemy zrobić na własnym podwórku aby łatwiej dostosować się do nowego klimatu?
- Wykorzystanie materiałów budowlanych i technik konstrukcyjnych, które pomagają chronić dom przed ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, takimi jak wzmocnione okna przeciwwiatrowe czy dachy odporne na grad. Skuteczna termoizolacja oraz nawyki, które pozwolą ochronić się przed upałami w domu jak np. wietrzenie domów nocą lub o poranku, gdy temperatury są najniższe, zamykanie i zacieniane okien w południe i popołudniu.
- Zazielenienie podwórka, sadzenie drzew i krzewów oraz projektowanie ogrodów deszczowych mogą pomóc w absorpcji nadmiaru wody deszczowej i redukcji ryzyka powodzi.
Adaptacja do zmian klimatu wymaga podejmowania działań zarówno na poziomie jednostki, jak i społeczności oraz instytucji. Świadome planowanie i przygotowanie się do ekstremalnych zjawisk pogodowych oraz wprowadzanie odpowiednich zmian w codziennych praktykach może pomóc w lepszym radzeniu sobie z wyzwaniami związanymi ze zmianami klimatu.
Autorka Renata Hebda