Retencjonowanie wody w obszarach miejsko-wiejskich
Woda, niewątpliwie, jest esencją życia na naszej planecie. Jej obecność i właściwości mają nieoceniony wpływ na wszystkie aspekty środowiska naturalnego, kształtując ekosystemy, regulując klimat oraz zapewniając warunki niezbędne do egzystencji różnorodnych form życia. W kontekście współczesnych wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi oraz zrównoważonym rozwojem, zrozumienie roli wody w środowisku staje się nie tylko ważne, ale wręcz kluczowe. W miastach i na obszarach wiejskich, woda odgrywa główną rolę w zapewnieniu życia i rozwoju społeczności. Jednakże, w obliczu zmian klimatu i coraz częstszych ekstremalnych zjawisk pogodowych, retencjonowanie wody staje się niezbędne dla zachowania równowagi ekosystemów oraz zapewnienia bezpieczeństwa wodnego.
Dlaczego retencjonowanie wody jest ważne?
- Zapobieganie powodziom. W miastach i obszarach wiejskich, gdzie pokrycie terenu betonem i asfaltem ogranicza naturalną absorpcję wody, retencjonowanie jest kluczowe dla kontrolowania przepływu wód powierzchniowych i minimalizowania ryzyka powodzi.
- Zapewnienie dostępu do wody. Szczególnie w obszarach podatnych na susze, retencjonowanie wody może stanowić nieocenione źródło wody pitnej oraz nawadniającej dla rolnictwa, przyczyniając się do zapewnienia dostępu do wody w okresach deficytu.
- Ochrona jakości wody. Poprzez zatrzymywanie i gromadzenie wody deszczowej, retencjonowanie umożliwia naturalne procesy filtracji i oczyszczania, co przekłada się na poprawę jakości wód, zanim trafią do rzek i zbiorników wodnych.
- Zachowanie bioróżnorodności. Obszary retencji wody, takie jak stawy i oczka wodne, tworzą naturalne siedliska dla różnorodnych gatunków flory i fauny, wspierając lokalną bioróżnorodność oraz zapewniając schronienie dla dzikich zwierząt.
Korzyści z retencjonowania wody
| Ochrona infrastruktury | Zrównoważony rozwój miejsko-wiejski | Ekonomiczne korzyści |
|---|---|---|
| Zatrzymywanie nadmiaru wody deszczowej pomaga w ograniczeniu erozji gleby oraz uszkodzeń infrastruktury miejskiej, takiej jak drogi i budynki, które często są narażone na szkody podczas ekstremalnych zjawisk pogodowych. | Praktyki retencji wody integrują podejścia miejskie i wiejskie, promując współpracę między różnymi sektorami społecznymi i przyczyniając się do zrównoważonego rozwoju obszarów miejsko-wiejskich. | Retencjonowanie wody może przyczynić się do obniżenia kosztów związanych z zarządzaniem wodami opadowymi oraz dostępem do wody pitnej, co przekłada się na oszczędności dla społeczności lokalnych. |
Retencja wody w miastach
W miastach, gdzie pokrycie terenu budynkami i drogami ogranicza naturalną infiltrację wody, konieczne staje się stosowanie innowacyjnych metod retencji. Zielone dachy, ogrody deszczowe, baseny retencyjne oraz skrzynie chłonne to tylko kilka przykładów rozwiązań, które mogą być wdrożone w celu zatrzymania nadmiaru wody deszczowej i minimalizacji ryzyka powodzi w obszarach miejskich.
Baseny retencyjne są to sztuczne zbiorniki wodne lub zbiorniki zbudowane w celu zatrzymywania i magazynowania nadmiaru wody opadowej. Mogą być one budowane na obszarach miejskich, wiejskich lub przemysłowych. Istnieją różne typy basenów retencyjnych.
| Baseny zalewowe | To naturalne lub sztuczne zbiorniki wodne, które zwykle są wykorzystywane do zatrzymywania i magazynowania nadmiaru wody w okresach ulewnych deszczy, zapobiegając tym samym powodziom. |
| Baseny infiltracyjne | Te baseny mają za zadanie zatrzymywać wodę i umożliwić jej wsiąkanie w glebę, co pomaga w uzupełnianiu zasobów wody gruntowej oraz zapobieganiu erozji gleby. |
| Baseny retencyjne na dachach | Są to baseny, które znajdują się na dachach budynków i służą do zatrzymywania wody deszczowej oraz redukcji obciążenia kanalizacji deszczowej. |
Metody infiltracji wody polegają na umożliwieniu wsiąkania wody deszczowej do gleby, zamiast jej odprowadzania rurami kanalizacyjnymi. Kilka metod infiltracji wody znajduje się w tabeli:
| Ogrody deszczowe | To obszary zazielenione, które mają za zadanie absorbowanie wody deszczowej, zatrzymując ją i umożliwiając jej wsiąkanie do gleby. |
| Systemy drenażu poziomego | Polegają na ułożeniu rur drenażowych na poziomie gleby, które pomagają w odprowadzaniu nadmiaru wody deszczowej do obszarów, gdzie może ona zostać wchłonięta przez glebę. |
| Strefy infiltracyjne | To specjalnie zaprojektowane obszary na podwórku lub w ogrodzie, które mają za zadanie zatrzymać wodę deszczową i umożliwić jej wsiąkanie do gleby poprzez odpowiednie ukształtowanie terenu i użycie przepuszczalnych materiałów. |
Skrzynie chłonne, znane również jako systemy infiltracyjne lub systemy retencji, są to specjalne konstrukcje, które służą do gromadzenia i magazynowania nadmiaru wody deszczowej na terenach miejskich. Skrzynie te wykonane są z materiałów przepuszczalnych dla wody, takich jak beton perforowany lub specjalne tworzywa sztuczne, które umożliwiają wsiąkanie wody do ziemi. Gromadzona w nich woda może być stopniowo uwalniana do gruntu lub odprowadzana do systemu kanalizacji opadowej. Skrzynie chłonne są wykorzystywane głównie do zmniejszania ryzyka powodzi poprzez kontrolowanie przepływu wód powierzchniowych oraz do zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi w obszarach miejskich.
Skrzynie chłonne mogą być umieszczane w różnych miejscach na terenach miejskich:
- Pod parkingami aby gromadzić wodę deszczową spływającą z powierzchni parkingu i zapobiegać powstawaniu kałuż oraz lokalnym podtopieniom.
- Pod placami publicznymi aby gromadzić wodę deszczową z obszarów otaczających plac i zapobiegać powstawaniu kałuż oraz erozji gleby.
- Pod drogami, pod chodnikami lub poboczami dróg, aby gromadzić wodę deszczową spływającą z nawierzchni drogowych i zapobiegać powstawaniu kałuż oraz uszkodzeniom nawierzchni drogowej.
- Pod terenami zielonymi takimi jak parki czy place zabaw, aby gromadzić wodę deszczową i nawilżać glebę, wspierając rozwój roślinności i ograniczając potrzebę nawadniania.
- Pod budynkami aby gromadzić wodę deszczową spływającą z dachów i zapobiegać powstawaniu kałuż oraz uszkodzeniom fundamentów budynków.
Przykłady Zielonych Dachów:
- Zielone dachy ekstensywne to dachy pokryte cienką warstwą substancji organicznych, takich jak trawa, mchy lub rośliny sukulentowate. Zielone dachy ekstensywne są łatwe w utrzymaniu i mogą być stosowane na różnych budynkach, nawet na tych o niskim kącie nachylenia.
- Zielone dachy intensywne to dachy, które są zaprojektowane do wsparcia roślinności o większej różnorodności, w tym drzewa i krzewy. Są one bardziej zaawansowane technicznie i mogą wymagać dodatkowej strukturalnej podstawy, ale oferują więcej możliwości projektowania krajobrazu.
Retencja w gospodarstwie
Aby ograniczyć zużycie wody w gospodarstwach rolnych, można skorzystać z kilku praktycznych rozwiązań. Jednym z nich jest wykorzystanie wody deszczowej oraz odzyskiwanie wody z gospodarstwa. W rolnictwie, gdzie woda jest kluczowym czynnikiem produkcji, oszczędne gospodarowanie nią jest niezwykle istotne. W gospodarstwach rolnych zużycie wody dotyczy zarówno potrzeb domowych, jak i związanych z chowem zwierząt oraz nawadnianiem pól. Aby ograniczyć to zużycie, istnieje kilka skutecznych praktyk:
- Odzyskiwanie wody opadowej, zbieranie i wykorzystanie wody deszczowej pozwala zaoszczędzić wodę pitną i rozwiązać problem odprowadzania wody opadowej. Woda deszczowa może być stosowana do nawadniania roślin, prania, mycia samochodów i innych codziennych zastosowań, po odpowiednim przefiltrowaniu.
- Nawadnianie precyzyjne pozwala na oszczędne gospodarowanie wodą poprzez jej dokładne dozowanie tam, gdzie jest faktycznie potrzebna. Systemy nawadniania wykorzystują satelitarne systemy lokalizacyjne i nawigacyjne do ustalenia potrzeb nawodnienia gleby, co pozwala zaoszczędzić nawet do 40% wody.
- Mała retencja – budowa zbiorników, stawów i oczek wodnych umożliwia gromadzenie wody w okresach jej nadmiaru i wykorzystywanie jej w okresach niedoboru. Mała retencja może także poprawić mikroklimat na polach w okresach suszy, a zgromadzona woda może być wykorzystana do różnych celów w gospodarstwie.
Poprzez stosowanie tych praktyk rolnicy mogą efektywniej gospodarować wodą, co nie tylko przynosi korzyści środowiskowe, ale również może przyczynić się do oszczędności i zwiększenia dostępności wody na potrzeby innych celów.
Retencjonowanie wody w obszarach miejsko-wiejskich jest niezbędnym krokiem w kierunku zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi. Poprzez działania mające na celu zatrzymanie i gromadzenie wody deszczowej, możemy chronić środowisko naturalne, zapewnić bezpieczeństwo wodne oraz stworzyć bardziej odporną na zmiany klimatu społeczność. Wdrożenie innowacyjnych metod retencji wody w miastach stanowi kluczowy element adaptacji do nowych warunków klimatycznych i promuje harmonijny rozwój między obszarami miejskimi i wiejskimi.
Autorka Renata Hebda